پایان نامه بررسی ادله اثبات دعوی در 77 صفحه ورد قابل ویرایش 

مقدمه: 1

فصل اول - كلیات

مبحث اول: تعریف... 4

گفتار اول: دلیل.. 4

گفتار دوم: اثبات... 5

بند اول: اثبات جرم از طریق خاص.... 7

بنددوم: دلایل فاقد ارزش اثباتی.. 7

مبحث دوم: ادله اثبات جرم در قوانین موضوعه ایران قبل و بعد از انقلاب   8

مبحث سوم: تفاوت ادله اثبات جرم با ادله اثبات حكم.. 10

مبحث چهارم: تامین دلیل.. 11

گفتار اول: تامین دلیل برای جرم واقع شده 12

گفتار دوم: تامین دلیل برای جرم احتمالی.. 13

گفتار سوم: پرونده تامین دلایل در اثبات جرم. 13

فصل دوم- ادله اثبات دعوی كیفری

مبحث اول: معاینه محل.. 15

مبحث اول: معاینه محل.. 16

گفتاراول: دلیل ضرورت معاینه محل.. 16

گفتار دوم: اشخاص مامور معاینه. 17

گفتار سوم: نحوه حفظ صحنه جرم. 18

گفتار چهارم: نتایج حفظ صحنه جرم: 20

مبحث دوم: تحقیق محلی.. 21

گفتار اول: شناسائی تحقیق محلی.. 21

گفتار دوم: حضور ضروری افراد در تحقیق محلی.. 22

مبحث سوم: كارشناس.... 23

گفتار اول: انجام تحقیق وسیله خبره 23

گفتار دوم: پرسشهای قاضی از اهل خبره 23

گفتار سوم: اختلاف نظر اهل خبره 25

گفتار چهارم: تشخیص هویت متوفی و علت مرگ... 26

بند اول: تشخیص هویت: 26

بند دوم: تشخیص علت مرگ: 27

گفتار پنجم: تشخیص جنون متهم.. 27

بند اول: تكلیف متهم.. 28

بند دوم: تكلیف مجنی علیه. 28

مبحث چهارم: تفتیش منازل و اماكن.. 29

گفتار اول: تفتیش و بازرسی منزل.. 29

گفتار دوم: بازرسی اماكن و اشیا 30

مبحث پنجم: اقرار 31

گفتار اول: تعریف اقرار 32

بند اول: اخبار بودن.. 32

بند دوم: اخبار بودن بر وقوع جرم. 33

بند چهارم: صراحت و قاطعیت اقرار 34

گفتار دوم: اقرار به عنوان دلیل در امور كیفری.. 34

گفتار سوم: انكار بعد از اقرار 36

گفتار چهارم: توبه بعد از اقرار 37

مبحث ششم: اسناد. 39

گفتار اول: موقعیت سند در دادرسی كیفری.. 40

گفتار دوم: استكتاب سند. 42

گفتار سوم: اساس تطبیق.. 43

مبحث هفتم: شهادت... 44

گفتار اول: تعریف شهادت... 44

گفتار دوم: شرایط شاهد: 45

بند اول: شرط بلوغ. 46

بند دوم: شرط عقل.. 47

بند سوم: شرط ایمان.. 48

بند چهارم: طهارت مولد. 48

بند پنجم: عدالت شاهد. 49

بند ششم: عدم انتفاع مشخص.... 50

بند هفتم: عدم دشمنی دنیوی.. 51

بند هشتم: عدم اشتغال به تكدی و لگردی.. 51

گفتار سوم: تشریفات استماع شهادت از شهود. 52

بند اول: احضار شهود. 52

بند دوم: جلب شهود. 52

بند سوم: چگونگی اداء شهادت... 53

بند چهارم: باز جوئی شهود مقیم خارج از كشور 53

گفتار چهارم: شهادت در حدود. 54

2- حد لواط: لواط با چهار با اقرار و یا شهادت دادن چهار مرد به دیدن ثابت می‌شود پس در لواط هم شهادت پذیرفته شده است. 55

گفتار پنجم: شهادت در قصاص.... 57

مبحث هشتم: امارات... 60

گفتار اول: انواع اماره 60

گفتار دوم: تفاوت بین اماره قضائی و قانونی.. 62

مبحث نهم: قسامه. 63

گفتار اول: تعریف قسامه. 63

گفتار دوم: تفاوت قسامه و سوگند در امور كیفری.. 64

گفتار سوم: تعریف لوث... 65

گفتار چهارم: آیا در قسامه لوث معتبر است؟. 65

گفتار پنجم: آیا با شهادت زنها و فساق و بچه لوث حاصل می‌شود؟ 66

گفتار ششم: موانع حصول لوث... 67

مبحث دهم: علم قاضی.. 68

گفتار اول: دلیل بودن علم قاضی.. 68

گفتار دوم: حجیت علم قاضی از نظر فقهای امامیه. 70

مقدمه: 

ادله اثبات دعوی مجموعه و سایلی است كه برای اثبات دعوی در مراجع قضائی مورد استفاده قرار می‌گیرد واصل 166 قانون اساسی در این موارد می‌گویند: (احكام دادگاهها باید مستند مستدل به مواد قانون و اصولی باشد همچنین  برا ساس آن حكم صادر شده است. ماده 214 ق. آ. د. ك مصوب 1378 می‌گویند: (رای دادگاه باید مستدل و مستند و موجه بوده و مستند به مواد قانون و اصول باشد كه بر اساس آن صادر شده است.دادگاه مكلف است حكم هر قضیه را در قوانین مدونه بیاید زیرا ذكر جهات و دلائل در رای این امكان را فراهم می‌سازد. كه طرفین دعوی با ملاحظه حكم صادره به صحت حكم صادره پی برده و تضمین برای آزادی و حقوق فردی به شمار می‌رود و الزام دادرسان به مدل ساختن آراء خود موجب می‌شود كه در رسیدگی و صدور رای منتهای دقت را به خرج دهند و بعلاوه توجیه و استدلال به تفاسیر قضائی بار علمی داده و موجب صدور رویه های قضائی شایسته و صدور احكام عادلانه می‌گردد.

ادله اثبات دعوای كیفری یكی از مهمترین موضوعات دادرسی كیفری است تحولات چشمگیری یافته است. در طول تاریخ شهادت و اقرار در اثبات جرائم نقشی اساسی و اغلب انكار ناپذیر را بویژه در دوره دلائل قانونی ایفا كرده است در گذشته دلائل قانونی بر قاضی تحمیل می‌شد و او چاره ای جز صدور حكم محكومیت بر مبنای دلائل ارائه شده نداشت اوردالی یاداوری ایزدی، دوئل قضائی و شیوه های غیر متعارف كشف و اثبات جرائم در كنار شهادت و اقرار یا در صورت فقدان آنها جایگاه خاصی را به خود اختصاص می‌داد و عدالت كیفری طی قرون متمادی با توسل به آنها تامین می‌شده است. شهادت و اقرار بویژه در مواردی كه تحت شكنجه و تهدید با اكره و اغوا اخذ شده باشد به تدریج اعتبار مطلق خود را از دست دادند چنین است كه دوره دلائل قانونی سپری می‌شود و دوره اقناع وجدانی قاضی یا دلائل معنوی مطرح می‌شود.

رشد علوم و فنون در زمینه های مختلف تمام ابعاد زندگی بشر را تحت تاثیر قرار داده است علومی مانند روان كاری روان شناسی، جرم شناسی، و ….و نیز علوم آزمایشگاهی در نظام های قضائی نفوذ كرده است البته این شیوه گر چه هنوز به قدر كافی جایگاه خود را نیافته است ولی با تلاش هائی كه صورت می‌گیرد و جایگاه اصلی خود را به دست خواهد آورد.

این تحقیق در دو فصل ارائه شده است فصل اول درباره كلیات ادله می‌باشد و در فصل دوم هم ادله مورد استفاده در امور كیفری گفته شده است.

مبحث اول: تعریف 

گفتار اول: دلیل

ادله جمع مكسر دلیل و جمع دیگر دلائل یا دلالت دلائل است معنی لغوی دلیل راهنما است دلیل در اصطلاح حقوق عامل اثبات حقیقت امری است كه مورد انكار قرار می‌گیرد (ق، مدنی با اینكه یك جلد را به شرح ادله اثبات دعوی اختصاص داده تعریفی از دلیل نكرده است. آئین دادرسی مدنی دلیل را به این عبارت تعریف می‌نماید: ( دلیل عبارت از امری است كه اصحاب دعوی برای اثبات دعوی یا دفاع از دعوی به آن استناد می‌نمایند)[1]آنها كه بیشتر در امور جزائی به دنبال مطالعه هستند می‌گویند دلیل نوری است كه قاضی را برای كشف حقیقت راهنمائی می‌كند به این ترتیب دلیل لسان قانون معنی محدودی دارد و امری است كه كاربرد آن در دادگاه است و زمان ظهور و تجلی آن زمان دعوی و دفاع است در یك معنی وسیع دلیل حافظ و نگهدارنده حق شناخته می‌شود اعم از اینكه دعوایی مطرح و از دلیل استفاده شود یا نشود و بلاخره به تعریفی از دلیل می‌رسیم كه می‌گوید دلیل مبنای علم و یقین قاضی در اثبات بزهكاری است مجموع وسایلی است كه به كمك آن قاضی وقوع جرم و شناخت فاعل مادی و معنوی آن به تصمیم مبادرت می‌ورزد.[2]

گفتار دوم: اثبات

در معنی ثابت گردانیدن و وجود امری را ثابت كردن است اثبات به دنبال ثبوت است ثبوت تحقق امری در مرحله واقعی است و اثبات تحقق امر در مرحله استدلال می‌باشد هر صاحب حق باید آن چنان دلیل در اختیار داشته باشد كه در هر لحظه بتواند حق مرحله ثبوتی را در مرحله بنشاند هر حقی محتاج قدرت اثبات است اگر توانائی اثبات حق نباشد چه بسا مورد احترام قرار نگیرد در تحقیقات و باز جوئی ها و رسیدگی دادگاه وقوع جرم و انتساب آن به شخص متهم باید اثبات شود در امور جزائی هم چون امور مدنی دلیل ابزار اصلی صاحب حق است دارنده واقعی حق اگر حقش در معرض انكار قرار گیرد باید با دلیل آن را اثبات كند و اگر دلیل نداشته باشد مانند كسی است كه اصلا حق ندارد شما اگر مبلغی وام دادید ولی دلیلی بر اثبات نداشتید در مرحله ثبوت حق هستید ولی در مرحله اثبات عاجزید كه آن را بنمایاند همین طور ممكن است حقی در مرحله ثبوت نباشد ولی كسی بتواند با اتكا به دلیل آن را اثبات كند طلبكاری كه طلب را دریافت می‌نماید ولی رسیدی ندهد و سند طلب را همچنان نزد خود نگهدارد و مجددا به استناد آن مطالبه نماید نموداری از كاربرد دلیل بر خلاف حق است در آئین دادرسی كیفری هم دلیل برای اثبات وقوع جرم و شناسائی مجرم نقش اول را دارد احراز وقوع جرم با دلیل ممكن است احراز ارتكاب آن جرم از جانب شخص معین هم دلیل لازم دارد. وقوع جرم یك موضوع است مشخص كردن مجرم موضوع دیگری.

در بسیاری از موارد دلایل وقوع جرم موجود است اما اصل برائت مانع است كه ما اشخاص را متهم كنیم. جسد شخصی را می‌یابیم كه آثار حیات در آن نیست مدتها از مرگ او گذشته هویت او را از اسنادی كه در جیب دارد معین می‌كنیم خانواده او را در جریان می‌گذاریم اظهار می‌دارند در عین سلامتی ساعت هفت دیروز از منزل خارج شده پزشك قانونی مرگ او را در اثر ضربات جسمی سخت به سر او تشخیص می‌دهد دلایل به وقوع قتل به دست می‌آید.

مبحث هشتم: امارات

امارات جمع اماره به معنی علامات است ماده 1321 ق. م در مقام تعریف می‌گویند: (اماره اوضاع و احوالی است كه به حكم قانون یا در نظر قاضی دلیل بر امری شناخته می‌شود) با این تعریف اماره امر معلومی است كه وسیله آن امر مجهولی كه مورد ادعا است ثابت می‌شود. اموری كه بوسیله امارت ثابت می‌گردد، معتبر است و امارات كاشف از واقع هستند، اگر علم قاضی را به علم تام و علم ناقص تقسیم كنیم، اماره را می‌توان موجد علم ناقص شناخت و این بسیار مهم است. استفاده از اصول عملیه، هیچ وقت علمی را به وجود نمی آورد، در مقام مقایسه امارات با اصول عقلیه، امارات از اعتبار زیادی برخوردارند، اصول عملیه و عقلیه كاشف از واقع نیستند، یعنی متكفل اثبات دعوی یا ارتكاب جرم نمی باشد و تا زمانی كاربرد دارند، كه دلایل و قرائنی وجود نداشته باشد. متهم تا وقتی از اصل برائت برخوردار است كه دلیل با قرینه و اماره ای علیه او بدست نیاید.

گفتار اول: انواع اماره

اماره بر دو نوع است اماره قانونی و اماره قضائی:

الف) اماره قانونی: اماره قانونی اوضاع و احوالی است كه قانون آن را دلیل بر امری شناخته، كسی كه در جریان دعوی اماره قانونی به نفع اوست، از ابراز دلیل دیگر معاف است. و اگر طرف مقابل منكر وجود اماره باشد، مدعی داشتن اماره باید وجود آن را اثبات كند و دادگاه باید اماره اثبات شده را مبنای حكم خود قرار دهد مگر اینكه دلیل خلاف امر موجود باشد، مثلا قانون كسی را كه متصرف مالی است آن می‌شناسد اماره تصرف اماره ای است قانونی، هم در دعاوی حقوقی بكار گرفته می‌شود و هم در جرائم سارق كه كیف دیگر را ربوده و در اختیار دارد و به استناد همین اماره تصرف، خود را مالك آن می‌شناسد پس این اماره به نفع اوست. در مقابل مالك واقعی، از اشیا متعلق به خود در كیف نام می‌برد در حالیكه سارق نمی توان آنها را نام برده و اساسا نمی داند در كیف چیست؟ و در این جا اماره قضائی شكل می‌گیرد و در مقابل اماره قانونی موثر واقع می‌شود.

[1] ماده 194 ق. آ. د. م

[2] خزانی جزوه آ. د. ك ص 41