مقاله اقتصاد اسلامی

مقاله اقتصاد اسلامی

فهرست:

تعریف اقتصاد اسلامی

نگاه ویژه‌ی اسلام

اصول روش اسلام در توزیع ثروت

اقتصاد اسلامی در ایران

روش‌شناسی‌ اقتصاد اسلامی‌

اهمیت‌ روش‌شناسی‌

قضایای‌ ارزشی‌ در برابر قضایای‌ اثباتی‌

نقش ارزش ها

رابطة‌ اقتصاد اسلامی‌ با اقتصاد متعارف‌

رابطة‌ اقتصاد اسلامی‌ با قرآن‌ و سنت‌

گسترة‌ اقتصاد اسلامی‌

========================

تعریف اقتصاد اسلامی

مسأله‌ی اقتصاد، به عنوان یکی از مهم‌ترین مسائل زندگی بشری، مطرح است، و اسلام نیز نگرش خاصی به آن دارد.

نگاه ویژه‌ی اسلام

اقتصاد اسلامی بر خلاف اقتصاد غربی، بر قناعت و پرهیز از مصرف گرایی تأکید دارد. اقتصاد غربی نیازهای انسان را نامحدود و منابع و امکانات جهان را محدود می‌داند؛ در حالی که در اسلام منابع و امکانات نامحدود معرفی شده‌اند. وَإِن تَعُدُّواْ نِعْمَتَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا

قرآن،سوره ابراهیم، آیه ۳۴

و اگر بخواهید نعمت‌های خداوند را در شمار بیاورید نمی‌توانید نعمت‌های خداوند را به حد و حصری محدود کنید

اسلام مسأله‌ی اقتصاد را(بر اساس اصالت انسان) به عنوان جزئی از مجموعه قوانین خود که تنها می‌تواند قسمتی از نواحی حیات انسانی را تنظیم کند، مورد توجه قرار داده و حل مشکلات اقتصادی را در اصلاح مبانی عقیدتی و اخلاقی مردم می‌داند

وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرى آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَكاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الأَْرْضِ

قرآن مجید، آیه‌ی ۹۶

و اگر مردم ایمان آورده و پرهیزگار بودند، ما ابواب بركات زمین و آسمان را بر آنها گشوده بودیم...

اسلام اقتصاد را در جهت اهداف عالیه‌ی بشر دانسته و بر این اساس، نگرش سوسیالیستی و یا سرمایه‌داری که اقتصاد را مبنا قرار می‌دهند، رد می‌کند.

...

چرا در تحلیل‌ اقتصادی، رفتار نوع‌دوستانه‌ برجستگی‌ ندارد؟ این‌ كه‌ بشر اساساً‌ خودخواه‌ در نظر گرفته‌ شده‌ و این‌كه‌ نظریه‌پردازان‌ برای‌ بحث‌ و صرف‌ وقت‌ دربارة‌ ابعاد غیرخودخواهانه‌ اهمیتی‌ قائل‌ نشده‌اند، تعبیری‌ از ارزش‌ ضمنی‌ است. این‌ نمونه‌ای‌ بود برای‌ این‌كه‌ چگونه‌ انتخاب‌ موضوعات‌ ارزش‌های‌ خاصی‌ را اظهار می‌دارند. در تحلیل‌ نهایی، گزیری‌ از این‌ واقعیت‌ نیست‌ كه‌ ارزش‌ها به‌طور قطع‌ بر علم‌ تأثیر می‌گذارند. انتخاب‌ هر موضوع‌ بر نوعی‌ اعتقاد دلالت‌ دارد كه‌ این‌ موضوع‌ برای‌ كسی‌ مفید بوده‌ یا به‌طریقی‌ دارای‌ اهمیت‌ است. با صرف‌ منابع‌ در مطالعه، تحقیق، نوشتن‌ و تعلیم‌ این‌ موضوعات‌ خاص، وقت‌ و منابعی‌ كه‌ می‌توانست‌ در تحقیقات‌ دیگر صرف‌ شود، مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد. باید خاطرنشان‌ كرد حتی‌ اگر زمان‌ مساوی‌ برای‌ همة‌ موضوعات‌ تخصیص‌ داده‌ شود، مطابق‌ یك‌ نظام‌ ارزشی‌ برخی‌ از آن‌ موضوعات‌ بسیار مهم‌ترند.

سومین‌ مسیر كه‌ به‌وسیلة‌ آن‌ ارزش‌ها به‌ تحلیل‌ اقتصادی‌ راه‌ یافته، معرفی‌ می‌شوند، انتخاب‌ متغیرهایی‌ است‌ كه‌ بر پدیدة‌ اقتصادی‌ اثر می‌گذارد. واقعیت‌های‌ اجتماعی‌ عموماً‌ پیچیده‌ هستند؛ یعنی‌ از متغیرهای‌ بسیاری‌ تركیب‌ یافته‌اند؛ به‌طور نمونه‌ بر پدیدة‌ خاص‌ رشد اقتصادی، احتمالاً‌ صدها متغیر تأثیر می‌گذارند. همة‌ تئوری‌ها، صرف‌نظر از تورش‌ها، به‌ انتخاب‌ متغیرهایی‌ می‌پردازند كه‌ از دیگران‌ مهم‌ترند. این‌ متغیرها می‌توانند در ساختن‌ مدل‌های‌ خاصی‌ از واقعیت‌ مورد استفاده‌ قرار گیرند. صرف‌نظر از تئوری‌ كه‌ به‌كار برده‌ می‌شود، فرایند انتخاب‌ متغیرها حتمی‌ و غیرقابل‌ اجتناب‌ بوده‌ و انتخاب‌ متغیرها از ارزش‌ها تأثیر می‌پذیرد. در مثال‌ رشد اقتصادی، تأثیر سرمایه‌گذاری‌ و چگونگی‌ اثرش‌ بر رشد به‌وسیلة‌ اقتصاددانان‌ به‌طور كامل‌ بررسی‌ شده‌ است؛ اما برخی‌ متغیرهای‌ دیگر وجود دارند كه‌ بر رشد اثر می‌گذارند.