پایان نامه بیماری های گیاهان زراعی

v    گندم

v    جو

v    برنج

v    ذرت

v    سورگوم

v    نخود

v    لوبیا

v    سویا

v    چغندرقند

v    پنبه

v    آفتابگردان

v    نیشكر

v    توتون

v    یونجه

قسمتی از متن:

بیماری های برنج

الف – بیماریهای قارچی

1- بیماری بلاست برنج                                                                            Rice Blast

عامل بیماری                                                             فرم جنسی         Magnaporthe grisae

                                        فرم غیر جنسیPyricularia oryzae   

این بیماری در تمام برنج كاریهای دنیا از جمله كشور ما شایع بوده و در شمال، اصفهان، قصرشیرین، گیلانغرب، میانه و رامهرمز و استان فارس و غیره دیده میشود. این بیماری مختص برنج است و حتی در علفهای هرز نیز بطور طبیعی دیده نشده است. علایم بغیر از ریشه در تمام قسمتهای گیاه دیده میشود. علایم روی برگ بسیار مشخص است. لكه های بیضی شكل تا دوكی با مركز خاكستری و حواشی سبز تیره تا قهوه ای و غالباً با هاله ای زرد رنگ روی برگها دیده میشود كه كنیدی های زیتونی رنگ، چند خانه ای (2 تا 3 سلولی) و گلابی شكل با كنیدیوفور خاكستری رنگ را دربردارد. درصورت شدت بیماری لكه‌ها بهم پیوسته و برگ را از بین می‌برند. قارچ عامل بیماری می تواند به قاعده پانیكول حمله و باعث پوسیدگی آن شود كه در این حالت به آن Neck Rot  گفته میشود و بیشترین خسارت را بدنبال دارد. درصورتیكه آلودگی زود اتفاق بیافتد، خوشه‌ها سفید می شوند (White Head). درصورتیكه آلودگی پس از پر شدن دانه رخ دهد، شكستگی گردن پانیكول (Broken Necks) بوجود می آید. این بیماری بذرزاد است و قارچ به شكل كنیدی و میسلیوم و بعضا ًاسكلروت روی بذرها و نیز تا یكسال در بقایا باقی میماند. البته در گره ها ممكن است تا 2 الی 4 سال دوام بیاورد. چون دیرتر تجزیه می‌شوند. كنیدی‌های تولید شده در قسمتهای مختلف گیاه توسط باد، آب و تماس گیاهان منتشر شده و آلودگی‌های جدید بوجود می آید. قارچ در فرم جنسی تولید پرتیس كاذب می كند كه در طبیعت بندرت تشكیل می شود.

كنترل بیماری

1 – استفاده از ارقام مقاوم معمولترین روش مقابله با این بیماری است.

2 – اجتناب از مصرف مقادیر بالای كود نیتروژنه و نیز جلوگیری از تنش رطوبتی در محصول

3 – بهداشت زراعی و از بین بردن بقایا

4 – استفاده از اصلاح كننده های خاك به نام silicon حاوی سیلیس برای بالا بردن مقاومت گیاه در برابر حمله قارچ

5 – استفاده از روش های شیمیایی

 سمپاشی مزرعه با سموم سیستمیك مثل  ادیفنفوس(هینوزان) هنوز هم رایج است. قارچكش های جدید مثل Isoprothiolane،Probenazole ، Pyroquilon و تری سیكلازول نیز وجود دارند كه بصورت سمپاشی شاخ و برگ، بصورت گرانول در آب یا بصورت ضدعفونی بذر بكار می رود.

اولین سمپاشی معمولاً بلافاصله پس از اولین علایم صورت می گیرد.

سمپاشی با تری سیكلازول یا ادیفنفوس پس از ظهور 30 – 40 درصد خوشه ها با توجه به اطلاعیه ها به محض بروز علایم روش مبارزه با این بیماری در ایران اعلام شده است.

6 – سیستم های پیش آگاهی براساس اپیدمی شناسی بیماری مثل BLASTAM

7 – استفاده از روش های تلفیقی

2 - بیماری شیت بلایت برنج   (پوسیدگی غلاف)                                                  Sheat Blight

عامل بیماری        فرم غیر جنسی                                                         Rhizoctonia solani

                             فرم جنسی                                            Thanantophorus cucumeris

قارچ عامل بیماری دارای طیف وسیع میزبانی است و به 32 خانواده گیاهی حمله می كند. این بیماری در اكثر نقاط دنیا و نیز در كشور، شایع است. علایم معمولاً هنگامی ظاهر می‌شود كه محصول به انتهای رشد رویشی خود برسد. در این مرحله لكه هایی روی غلاف و تیغه برگها دیده می شود كه در ابتدا تخم مرغی شكل، بعضاً نامنظم و به رنگ خاكستری مایل به سبز اند كه رفته رفته مركز آنها سفید مایل به سبز با حاشیه ای قهوه ای می شود. اسكلروتها بصورت سطحی در نزدیكی زخم ها روی برگ ها، ساقه ها و بذور یافت می شوند كه اتصال شلی داشته و پس از بلوغ، از گیاه فرو می افتند. این قارچ به صورت میسلیوم فعال، میسلیوم دورمانت یا اسكلروت در خاك باقی می ماند.

كنترل بیماری

1 – ارقام مقاوم قابل اتكای به این بیماری یافت نشده است.

2 – كاربرد سوپرفسفات كلسیم همچنین كودهای پتاسه، و نیز سیلیكون مفید عنوان شده است.

3 – عدم كاشت متراكم بوته ها برای تهویه بیشتر و نفوذ نور خورشید

4 – استفاده از كنترل بیولوژیكی با قارچ های آنتاگونیست در تلفیق با اصلاح خاك با مواد آلی

5 – سمپاشی هوایی با ایپرودیون + كاربندازیم یا پروپیكانازول یك نوبت در صورت بروز آلودگی 20 %

3 – بیماری پوسیدگی ساقه یا باكانای برنج Stem rot of rice      – Bakanae disease

عامل بیماری       فرم جنسی                                                     Gibberella fujikuroi

                       فرم غیرجنسی                                   Fusarium moniliforme

این بیماری در ایران و بویژه در شمال و منطقه میانه دیده می شود. قارچ عامل بیماری میزبانان زراعی دیگری بجز برنج نظیر ذرت، پنبه، لوبیا چشم بلبلی، سورگوم، نیشكر و ... دارد.

علایم بیماری در برنج شامل پوسیدگی طوقه، پوسیدگی گیاهچه، عقیم شدن گیاه و زرد شدن كل بوته ها است. گیاهان بصورت    لكه ای در مزرعه پژمرده شده و زرد رنگ به نظر می رسند. این بوته ها به دلیل اینكه طوقه آنها كاملاً پوسیده است، براحتی از خاك كنده می شوند. این بیماری نیز بذرزاد است. گاه بذرها بواسطه حضور كنیدی های قارچ عامل بیماری قرمز رنگ به نظر می رسند. این قارچ در فرم جنسی تولید پرتیس هایی می كند كه آسكوسپورهای آن مسئول آلوده سازی گیاه از مرحله خوشه دهی تا بلوغ كامل میباشند. این قارچ حدود 4 ماه به فرم هیف هایی با دیواره ضخیم و ماكروكنیدی ها در خاك باقی می ماند. این قارچ در PH اسیدی، جیبرلین و در PH قلیایی بخصوص در مناطق گرم اسید فوزاریك تولید می كند كه اولی باعث بلندی قد و نازكی ساقه و تغییر رنگ گیاه به سبز روشن شده و دومی باعث كوتاهتر شدن و زرد شدن گیاه می شود. این قارچ دو نوع كنیدی به نام های ماكروكنیدی و میكروكنیدی تولید می كند. ماكروكنیدی ها دارای 8-3 سلول بوده و میكروكنیدی ها نیز 1-2 سلولی اند. كلامیدوسپور در این قارچ وجود ندارد. اسكلروتهایی برنگ آبی تیره نیز ممكن است در این قارچ تشكیل شود.

كنترل بیماری

1 – استفاده از بذور سالم یا ضدعفونی بذر

ضدعفونی بذر برنج با سموم جیوه ای فوق العاده موثر است. اما به دلیل عدم استفاده از این سموم به لحاظ اثبات خواص سرطانزایی آنها سموم دیگری جایگزین آنها شده است كه از آن جمله می توان به بنومیل، تیرام و تیوفانات متیل اشاره نمود. این مواد در مقابل بیماری های باكانا، بلاست و لكه قهوه ای موثرند. با این استثناء كه بنومیل در برابر لكه قهوه ای موثر نمی باشد. چراكه این قارچكش دربرابر اُاُمیستها و نیز قارچ هایی دارای اسپور تیره موثر نمی باشند.

4 – بیماری لكه قهوه ای برنج                                                                        Brown spot of rice

عامل بیماری    فرم جنسی                                                       Cochliobolus miyabeanus

                             فرم غیر جنسی                                                       Drechslera oryzae

این بیماری نیز در اغلب نقاط دنیا از جمله ایران دیده می شود و دامنه میزبانی آن محدود به برنج است.

علایم این بیماری در همه بخش های هوایی بویژه برگها و گلوم گیاه میزبان دیده می شود. لكه های تخم مرغی شكل قهوه ای ریز تا حداكثر به قطر 1 سانتی متر با مركز خاكستری (درحالت پیشرفته) روی برگها دیده می شود. روی گلوم لكه های سیاه با ظاهری مخملی (در شرایط رطوبی) دیده می شود كه در نهایت لكه های سیاه در آندوسپرم بذرها ظاهر می شود و بدین ترتیب این بیماری با بذر نیز منتقل می شود. نكته مهم در مورد این بیماری آن است كه شرایط خاك، حاصلخیزی خاك و تغذیه گیاه ارتباط تنگاتنگی با این بیماری دارد و بیماری در خاكهایی فقیر و مواجه با كمبود عناصری چون N، K، Si، Mn، MG شدت دارد. وجود این بیماری در واقع شاخصی برای غیرخاصلخیزی خاك می باشد.

كنترل بیماری

1 – مدیریت صحیح كاربرد كودها و تغذیه صحیح گیاه

تغذیه صحیح گیاه با كودهای حاوی N، K، Si. استفاده از كود سیلیكون نیز كنترل خوبی از بیماری را در پی داشته است.

2 – استفاده از رقم های مقاوم به این بیماری

3 – كنترل شیمیایی

استفاده از سموم مختلف شیمیایی مثل كیتوزان، ایپرودیون و كاربندازیم برای ضدعفونی بذور.

استفاده از هینوزان (ادیفنفوس) بصورت سمپاشی و مانكوزب و كاربندازیم بصورت ضدعفونی بذر كنترل بسیار خوبی را بدنبال دارد. استفاده از تری سیكلازول در طول دوره پنجه زنی و اواخر مرحله گلدهی نیز كنترل خوبی را در پی دارد.

در ایران توصیه شده است از روش ضدعفونی بذور با كاربوكسین تیرام 2 در هزار (24 ساعت در محلول) قبل از كاشت استفاده شود.

ب – بیماریهای باكتریایی

1 – بیماری بلایت برگی یا كرسك برنج Rice leaf blight - Kresek                                   

عامل بیماری                                   Xanthomonas oyrzae pv. oryzae

این بیماری در برنج و برخی میزبانان وحشی تك لپه دیده می شود و در جهان از گسترش وسیعی برخوردار می باشد.

علایم در برگهای جوان به صورت رگه های آب سوخته نزدیك نوك برگ و حواشی ظاهر می شود. این لكه ها بهم پیوسته و سفید مایل به زرد با حواشی موجی می شوند. كل برگ ممكن است در نهایت از بین برود. علایمی كه با عنوان كرسك از آن نام برده      می شود شامل پژمردگی، خشك شدن برگها و مرگ است كه در آن آلودگی سیستمیك است و این در صورتی اتفاق می افتد كه میزبان حساس و ایزوله قارچی مهاجم وجود داشته باشد. آلودگی سیستمیك بویژه در گیاهان تازه نشاء شده دیده می شود. باكتری عامل بیماری در بذر، میزبانان وحشی، برنج خودرو و كاه آلوده برنج باقی می ماند و در خاك نیز در شرایط خنك و مرطوب حداكثر چند ماه دوام می آورد و لی سریعاً در شرایط گرم و خشك از بین می رود. باكتری از طریق هیداتودها و شكاف های رشدی ریشه و زخم وارد گیاه می شود. انتقال بیماری در مزرعه با آب آبیاری است ولی دوام باكتری در آب بیش از چند روز نمی باشد. باكتری عامل بیماری یك باكتری گرم منفی، با یك تاژك قطبی است و كلنی آن كند رشد، موكوئید (صمغ دار) و به رنگ تقریباً زرد می‌باشد.

كنترل بیماری كرسك

1 – استفاده از بذور سالم

2 – استفاده از واریته های مقاوم

3 – دقت در كنترل آب و جلوگیری از آسیب نشاء ها

4 – محدود كردن استفاده از كودهای نیتروژنه

5 – استفاده از برخی آنتی بیوتیك ها مثل استرپتومایسین بصورت سمپاشی

6 – كنترل بیولوژیكی با باكتری های سودوموناس فلئورسنس و ...

ج – بیماری های ویروسی برنج

1 – موزائیك برنج       Rice Musaic Virus(RMV)

علایم شامل خطوط كلروتیك (زرد رنگ) روی برگ هاست كه گاه بصورت نواری درمی‌آید. این ویروس دارای ژنوم RNA دورشته‌ای است و توسط زنجره منتقل می‌شود. میزبانان ثانوی این ویروس و برخی دیگر از ویژگی های آن شبیه موزاییك ذرت است و ممكن است این دو ویروس یكی باشند. این ویروس در مزارع كشور وجود دارد.