تحقیق آفات مهم گیاهان زراعی زنجره های چغندر قند

بیماری لكه نواری جو

pyrenophora graminea

سطح انتشار بیماری

بیماری لكه نواری جواز بسیاری از مناطق جوخیز جهان از جمله هندوستان, شوروی, نروژ, ایتالیا, انگلستان, كانادا, امریكا و نیوزلند گزارش گردیده است. در ایران این بیماری در آذربایجان، مناطق اطراف دریای خزر, كرج, ورامین, تهران و خوزستان مشاهده شده است. در آذربایجان شرقی در تمام نقاط زیر كشت جو و در آذربایجان غربی در ماكو, خوی, و سلماس وجود دارد این بیماری همه ساله و با شدت قابل ملاحظه ای در سطح استان آذربایجان شرقی مشاهده می گردد.

اهمیت اقتصادی بیماری

در نقاط مختلف جهان, خسارت وارده از بیماری لكه نواری به محصول جواز 70 تا 100% گزارش شده است. امروزه از بین رفتن صد در صد محصول در گیاهان آلوده مورد قبول پژوهشگران بوده و در تخمین ها درصد خسارت به محصول یك مزرعه یا یك منطقه را برابر درصد گیاهان آلوده به بیماری لكه نواری در نظر می گیرند در مطالعات سال 1365, خسارت این بیماری به محصول جواستان آذربایجان شرقی تقریبا 16% (برابر 34 هزار تن) وبه ارزش حدود چهار میلیارد  ریال بر آوردن شده.

علائم بیماری

مشخص ترین علائم بیماری وجود لكه های نواری برنگهای زرد, قهوه ای, و نكروزه در روی برگها می باشند. معمولا علائم بیماری ابتدا در روی برگها دوم یا سوم گیاهچه ظاهر شده و سپس در روی سایر برگهای دیده می شوند. اما ممكن است در تمام گیاهان آلوده علائم بیماری در مراحل اولیه رشد مشهود نگردند. نوارهای زرد در برگهای تازه تولید شده بویژه در روی قسمت پائین پهنگ برگ و غلاف ظاهر می شوند. این نوارها بتدریج در تمام طول برگ توسعه یافته و نكروزه می گردند. این لكه ها معمولا بهم پیوسته و تمامی برگ می میرد. در حین تباهی بافتها, برگها در قسمت نوك پاره می شوند. گیاهان آلوده معمولا كوتوله می مانند در بوته های آلوده یا خوشه ای ظاهر نمی گردد یا خوشه های حاصل بصورت پیچ خورده, خشك شده, و قهوه ای رنگ می گردند. خوشه های آلوده اغلب دانه ای تولید نمی كنند و در صورت تولید, دانه ها ریز, چروكیده, .و قهوه ای هستند. در بعضی از گیاهان آلوده خوشه ها بطور طبیعی ظاهر شده و دانه های تولید شده علائمی از بیماری نشان نمی دهند. ظهور و نوع علائم بیماری و شدت آنها به قدرت بیمار یزائی (ویرولانس) قارچ, حساسیت میزبان, و شرایط جوی بستگی دارد.

عامل بیماری

عالم این بیماری قارچ pyrnopra graminea Ito @kurib است كه متعلق به آسكومیست ها بوده و تولید پریتیس می نماید پریتیس های این قارچ, كه در پائیز روی كلشهای باقیمانده جو در مزرعه تولید می شوند. در طبیعیت بندرت مشاهده می گردند. پریتیس ها در سطح كلشها و یا كم و بیش فرو رفته در آنها تولید می گردند و اندازه آنها 726-576*572-442 میكرون می باشد. آسكها بشكل كیسه های چماقی یا استوانه ای بوده و در قاعده دارای پایه كوتاه و در انتها مدور می باشند. آسكوسپرها برنگ زرد قهوه ای, به اندازه های 61-43*28-18 میكرون, بیضوی شكل, باسه دیواره عرضی, و یا (گاهی دو) دیواره طولی در سلول وسطی می باشند. محققین عقیده دارند كه آسكوسپرها نقشی در تكمیل سیكل بیماری ندارند (8)

Drechlera graminea (Rab). Shoem . مرحله غیر جنسی این قارچ

(Syn. Helminthosporium gramineum Rabh.)

می باشد. در این حالت قارچ تولید كننده یوفرو كنیدی می نماید. كنیدیها در انتها  جوانب انتهایی نكنید یوفرها و بصورت خوشه های سه تا پنج تائی تولید می شوند. كندیخها راست, در هر دو انتها مدور, دارای تا هفت دیواره عرضی, به اندازه های 115-30*24-11 میكرون و برنگ قهوه ای زرد می باشند. تمام سلولهای كنیدی قادر به تندش می باشند. تولید پیكنید توسط این قارچ نیز گزارش شده است ولی پیكنید در طبیعت بندرت یافت می شود.

در روی بافتهای آلوده  گیاه كنیدیها بطور فراوان تولید می شوند. در محیط های كشت آزمایشگاهی, میسیلویوم قارچ خاكستری تا زیتونی بوده و اغلب عقیم می باشد. قرار دادن قطعاتی از برگ جو در محیط كشت آگار (Water Agar) و استقرار محیط كشت در شرایط متناوب نور و تاریكی و سپس در یك محیط سرد ممكن است منجر به تولید كنیدیها در محیط كشت گردد.

سیكل بیماری

لكه نواری جو منحصرا یك بیماری بذر زی (Seed-Borne) می باشد. قارچ عامل بیماری زمستان را بصورت میسیلیوم در پوست و پریكارپ دانه می گذارند ولی جنین دانه آلوده نمی گردد. هیف موجود در دانه رشد كرده و گیاهچه را آلوده می سازد. در زمان خوشه دهی, و در شرایط رطوبی, كندیهای تولید  شده روی برگها توسط با دبر روی خوشه های گیاهان مجاور انتقال یافته  و دانه ها را آلوده می افتد., ولی شدیدترین آلودگی دانه ها و جود آب در روی خوشه ها ضرورت نداشته و گزارشات نشان می دهند كه آلودگی دانه ها در صورت فقدان آب در روی آنها شدیدتر بوده است. آلودگی دانه ها در حرارت بین 10 تا 33 درجه سانتگراد صورت می گیرد. دانه ها آلوده معمولا علائمی از خود نشان نداده و سالم به نظر می رسند.